XHTML to skrót od Extensible Hypertext Markup Language, czyli Rozszerzalny Hipertekstowy Język Oznaczania. Reformuje on znane zasady języka HTML 4 w taki sposób, aby były zgodne z XML (Extensible Markup Language - Rozszerzalny Język Oznaczania). XML czerpie swoją moc i elastyczność z języka SGML (Standard Generalized Markup Language - Standardowy Uogólniony Język Oznaczania). Biorąc te zalety, XML pomija wiele bardziej skomplikowanych cech języka SGML, które przyczyniały się do utrudnienia i podrożenia procesu projektowania.
Pierwsza oficjalna odsłona języka HTML 4.0 odbyła się 18 grudnia 1997, a ostatnia poprawka do wersji 4.01 została wprowadzona 24 grudnia 1999. Można pomyśleć, że język HTML to już przeszłość. Na szczęście niezupełnie jest to prawdą. Język XHTML, który jest aktualnym standardem w tworzeniu serwisów WWW, opiera się na specyfikacji HTML 4.01, tzn. definiuje dokładnie te same znaczniki, atrybuty i sposoby budowania dokumentów. Jednak wprowadza przy tym pewne obostrzenia, które pozwalają dostosować składnię do języka XML, który od jakiegoś czasu wyznacza trendy rozwoju aplikacji przenośnych. Zatem zdobyta wcześniej wiedza o języku HTML nie pójdzie na marne i nie musisz się uczyć wszystkiego od nowa. Aby pisać dokumenty zgodne z aktualnymi standardami i trendami wystarczy, że przyswoisz sobie kilka prostych dodatkowych zasad opisanych poniżej.
html.html) musi zawierać deklarację xmlns identyfikującą przestrzeń nazw XHTML, która stanowi zbiór nazw używanych w dokumencie jako typy elementów i nazwy atrybutów:
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl">
html). W języku XHTML 1.0 są trzy możliwe do zastosowania wersje DTD:
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Frameset//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-frameset.dtd">
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.1//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml11/DTD/xhtml11.dtd">
Deklaracja XML w postaci (zarówno dla XHTML 1.0 jak i XHTML 1.1):
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
nie jest wymagana, ale mocno zaleca się jej stosowanie. Taka deklaracja jest wymagana, jeśli kodowanie znaków w dokumencie jest inne niż UTF-8 i UTF-16, a jednocześnie kodowanie nie jest określone przez żaden protokół wyższego rzędu, jak np. nagłówek HTTP "Content-Type" wysyłany przez serwer.
Oto przykład typowego dokumentu XHTML (1.0) z dołączoną deklaracją XML:
<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-2"?> <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl"> <head> <title>Tytuł dokumentu</title> </head> <body> <p>Przejdź do <a href="http://example.org/">example.org</a>.</p> </body> </html>
<?php echo '<'.'?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?'.'>'."\n"; ?>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=ISO-8859-2" />
Poprawnie: <p>wewnątrz paragrafu jest <em>emfaza</em>.</p> Niepoprawnie: <p>wewnątrz paragrafu jest <em>emfaza.</p></em>
Poprawnie: <p>tutaj jest paragraf.</p><p>tutaj jest następny paragraf.</p> Niepoprawnie: <p>tutaj jest paragraf.<p>tutaj jest następny paragraf.
Poprawnie: <td rowspan="3"> Niepoprawnie: <td rowspan=3>
Poprawnie: <dl compact="compact"> Niepoprawnie: <dl compact>
Poprawnie: <br/><br /><hr></hr> Niepoprawnie: <br><hr>
Ze względu na kompatybilność wstecz lepiej jest używać formy ze spacją przed końcowym ukośnikiem: <br />. W celu zapewnienia kompatybilności zaleca się też nie używać formy zminimalizowanej, a tradycyjnej metody dla znaczników, których zamykanie w HTML 4 było opcjonalne, tzn. np. tak: <p> </p>, a nie tak: <p />.
style) należy wstawiać w następujący sposób:
<script type="text/javascript"> <![CDATA[ ...zawartość skryptu (może zawierać bezpośrednio znaki: <, >, &)... ]]> </script>
Jest to konieczne, jeśli wewnętrzny skrypt lub arkusz stylów zawiera znaki: <, >, &, ponieważ w takim przypadku procesor XML potraktuje je jako znaczniki lub początek encji (znaków specjalnych).
Uwaga! Przeglądarki mogą nie obsługiwać tej metody. Dla zapewnienia zgodności z językiem XHTML skrypty i arkusze stylów, które zawierają znaki: <, &, ]]> lub -- można umieścić w zewnętrznym pliku.
Jeżeli nie jest możliwe umieszczenie skryptu bądź arkusza CSS w zewnętrznym pliku, co jest zalecane, można wykorzystać następującą metodę:
<style type="text/css"> /* <![CDATA[ */ ...zawartość arkusza CSS (może zawierać bezpośrednio znaki: <, >, &)... /* ]]> */ </style> <script type="text/javascript"> // <![CDATA[ ...zawartość skryptu (może zawierać bezpośrednio znaki: <, >, &)... // ]]> </script> albo <script type="text/javascript"> /* <![CDATA[ */ ...zawartość skryptu (może zawierać bezpośrednio znaki: <, >, &)... /* ]]> */ </script>
Nie należy ukrywać osadzonych skryptów ani wewnętrznych arkuszy stylów przed starszymi przeglądarkami w komentarzach HTML <!-- ... -->. W języku XML istnieje zasada, że przed etapem właściwego parsowania dokumentu, można z niego usunąć wszystkie komentarze. Oznaczałoby to, że tego typu skrypty i arkusze w ogóle nie byłyby brane pod uwagę przy renderowaniu strony!
Oczywiście w takim przypadku w przestarzałych przeglądarkach cała zawartość takiego arkusza bądź skryptu wyświetli się na ekranie, ponieważ nie jest ukryta w komentarzach HTML. Nie ma się co jednak zbytnio tym przejmować, ponieważ obecnie właściwie wszystkie popularne przeglądarki od dawna obsługują zarówno skrypty jak i style CSS. Po raz kolejny trzeba jednak zwrócić uwagę, że zapisanie skryptu czy arkusza w zewnętrznym pliku całkowicie eliminuje ten problem. Starsze przeglądarki po prostu nie pobiorą takiego pliku, a na ekranie nie wyświetli się żadna niepotrzebna treść.
aa.preimg, object, big, small, sub, sup.buttoninput, select, textarea, label, button, form, fieldset, iframe, isindex.labellabel.formform.name dla znaczników a, applet, form, frame, iframe, img, map jest zdeprecjonowany. Należy stosować zamiast niego atrybut id.
type dla znacznika input, zostanie dla niego przyjęta wartość type="text", a nie type="TEXT".&#Xnn; lub &#xnn;, gdzie "nn" to liczba szesnastkowa. XHTML pozwala tylko na drugą wersję, tzn. &#xnn;.Zarówno w języku HTML jak i XHTML w kodzie strony nie powinien pojawić się bezpośrednio znak & - zamiast niego trzeba zawsze wpisywać &. Reguła ta dotyczy nie tylko zwykłej treści dokumentu, ale również wartości atrybutów:
Poprawnie: <a href="http://example.org/index.php?var1=1&var2=2">...</a> Niepoprawnie: <a href="http://example.org/index.php?var1=1&var2=2">...</a>
Aby zapewnić zgodność z językiem XML, przy wstawianiu wewnętrznego arkusza stylów trzeba się posłużyć następującą metodą (pierwsza linia kodu dołącza zewnętrzny arkusz stylów):
<?xml-stylesheet href="zewnetrzny.css" type="text/css"?> <?xml-stylesheet href="#internalStyle" type="text/css"?> <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl"> <head> <title>Przykład wewnętrznego arkusza CSS</title> <style type="text/css" id="internalStyle"> code { color: green; font-family: monospace; font-weight: bold; } </style> </head> <body> <p> To jest tekst, który używa naszego <code>wewnętrznego arkusza stylów</code>. </p> </body> </html>
Znak ' przedstawiający apostrof (') pojawił się dopiero w XML 1.0, a nie występuje w HTML. W celu zapewnienia kompatybilności wstecz, zamiast bezpośredniej nazwy znaku można stosować '.
Źródło: XHTML 1.0 The Extensible HyperText Markup Language
W XHTML 1.1 ostatecznie usunięto elementy i atrybuty zdeprecjonowane. Założeniem było stworzenie języka bogatego w funkcjonalność strukturalną, ale polegającego na arkuszach stylów przy prezentacji.
lang został usunięty. Zamiast niego należy stosować tylko xml:lang.a oraz map atrybut name został usunięty. Zamiast niego należy stosować tylko id.ruby, rbc, rtc, rb, rt, rp).Źródło: XHTML 1.1 - Module-based XHTML
MIME to skrót od Multipurpose Internet Mail Extensions, czyli Uniwersalne Internetowe Rozszerzenia Poczty. Jest to internetowy standard zaprojektowany pierwotnie do obsługi przesyłania plików w listach poczty elektronicznej. Rozwinął się on jednak na tyle, że aktualnie jest niekwestionowanym standardem we wszystkich usługach internetowych, gdzie podstawowym zadaniem było przesyłanie tekstu, a pojawiło się zapotrzebowanie przesyłania danych innego typu. Nie trudno się domyślić, że MIME określa również typ dokumentów HTML oraz XHTML, ponieważ jak sama nazwa wskazuje nie są one zwykłym tekstem ale hipertekstem. Przed każdym plikiem czy dokumentem przesyłanym przez sieć WWW, dołączane są specjalne dane, zwane nagłówkiem HTTP, w którym znajduje się m.in. typ MIME. To właśnie dzięki niemu, przeglądarka użytkownika "wie", co ma dalej zrobić z plikiem: jeżeli jest to dokument (X)HTML, powinna go wyświetlić, a natomiast pliki multimedialne mogą być otwierane w zewnętrznych odtwarzaczach lub zapisywane na dysku.
Jeżeli chodzi o dokumenty HTML, typ MIME możemy zaobserwować na początku ich treści (w sekcji HEAD) - jest to deklaracja strony kodowej:
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=iso-8859-2" />
Oto spis typów MIME, z którymi mogą być przesyłane dokumenty HTML i XHTML:
| MIME | HTML 4 | XHTML 1.0 (kompatybilność wstecz) |
XHTML 1.0 | XHTML 1.1 |
|---|---|---|---|---|
| text/html | powinien | może | nie powinien | nie powinien |
| application/ xhtml+xml |
nie może | powinien | powinien | powinien |
| application/ xml |
nie może | może | może | może |
| text/xml | nie może | może | może | może |
Źródło: XHTML Media Types
Jak można łatwo zauważyć, najodpowiedniejszym typem MIME dla dokumentów HTML jest text/html. Dokumenty XHTML 1.0 mogą być przesyłane z tym samym typem zwłaszcza, jeśli są napisane w sposób, umożliwiający ich wyświetlenie przez przeglądarki, które obsługują tylko podstawowy język HTML. Natomiast dokumenty XHTML 1.1 powinny być przesyłane z typem application/xhtml+xml - w tym przypadku text/html nie jest zalecane.
Ponadto trzeba zdawać sobie sprawę, że sama deklaracja strony kodowej nie wystarczy do określenia typu MIME! Konieczne jest przesłanie odpowiedniego nagłówka HTTP, poprzedzającego właściwą treść dokumentu. W języku HTML (ani XHTML) nie ma takiej możliwości. W przypadku dokumentów HTML lub XHTML 1.0 kompatybilnych wstecz, nie trzeba się jednak tym martwić. Wystarczy nadać plikowi odpowiednie rozszerzenie - zwykle *.html. Z dokumentami XHTML 1.1 może być jednak większy kłopot. Teoretycznie ten sam mechanizm moglibyśmy uzyskać, nadając plikom rozszerzenie *.xhtml. Niestety nie wszystkie przeglądarki obsługują pliki z typem MIME application/xhtml+xml. Przykładowo: Microsoft Internet Explorer 6.0 zamiast wyświetlić stronę, próbuje pobrać plik na dysk, co oczywiście uniemożliwia wyświetlenie zawartości strony! Wyniki testu rozpoznawania typów MIME przez różne przeglądarki można obejrzeć na stronie organizacji W3C: XHTML media type test.
UWAGA!
Typ MIME application/xhtml+xml zupełnie nie jest wspierany przez przeglądarkę Microsoft Internet Explorer 6.0, natomiast typy text/xml i application/xml są interpretowane z błędami!
Z problemem można sobie poradzić poprzez tzw. negocjację zawartości, która polega na wysłaniu takiego typu MIME, który jest obsługiwany przez przeglądarkę. Niestety statyczny język XHTML na to nie pozwala. Można to natomiast osiągnąć np. przy pomocy PHP:
Aby poniższy skrypt działał poprawnie, konieczna jest obsługa języka PHP na serwerze!
<?php
/**
* XHTML MIME Negotiation
* @version 2.0.0
* @author Sławomir Kokłowski {@link http://www.kurshtml.boo.pl}
* @copyright NIE usuwaj tego komentarza! (Do NOT remove this comment!)
*/
//////////////////// SETTINGS ////////////////////
/**
* Strona kodowa.
* @global string $CHARSET
*/
$CHARSET = 'iso-8859-2';
/**
* Preferowana wersja DTD (XHTML 1.1, XHTML 1.0 Strict, XHTML 1.0 Transitional, XHTML 1.0 Frameset).
* @global string $DTD
*/
$DTD = 'XHTML 1.1';
/**
* Wersja DTD w przypadku braku pełnej interpretacji XHTML 1.1 (XHTML 1.0 Strict, XHTML 1.0 Transitional, XHTML 1.0 Frameset).
* @global string $DTD2
*/
$DTD2 = 'XHTML 1.0 Strict';
/**
* Czy brać pod uwagę typy MIME języka XML (true - tak, false - nie).
* MOŻE SPOWODOWAĆ PROBLEMY Z WYŚWIETLENIEM DOKUMENTU!
* @global bool $XML
*/
$XML = false;
/**
* Arkusze CSS wraz z mediami (opcjonalnie).
* Przykłady:
* - 'style.css',
* - 'style.css"all',
* - 'style.css print.css"print'.
* @global string $CSS
*/
$CSS = '';
//////////////////////////////////////////////////
if (defined('CSS')) $CSS .= ' '.CSS;
$CSS = split(' +', trim($CSS));
foreach ($CSS as $i => $css) $CSS[$i] = explode('"', $css);
if (preg_match('/;q=[0-9.]/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT']))
{
if (preg_match('/application\/xhtml\+xml(?![+a-z]).*?;q=([0-9.]+)/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT'], $matches) && floatval($matches[1]) > 0) $MIME = 'application/xhtml+xml';
else if ($XML && preg_match('/application\/xml(?![+a-z]).*?;q=([0-9.]+)/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT'], $matches) && floatval($matches[1]) > 0) $MIME = 'application/xml';
else if ($XML && preg_match('/text\/xml(?![+a-z]).*?;q=([0-9.]+)/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT'], $matches) && floatval($matches[1]) > 0) $MIME = 'text/xml';
else $MIME = 'text/html';
}
else
{
if (preg_match('/application\/xhtml\+xml(?![+a-z])/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT'])) $MIME = 'application/xhtml+xml';
else if ($XML && preg_match('/application\/xml(?![+a-z])/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT'])) $MIME = 'application/xml';
else if (preg_match('/text\/xml(?![+a-z])/i', $_SERVER['HTTP_ACCEPT'])) $MIME = 'text/xml';
else $MIME = 'text/html';
}
if ($MIME == 'text/html' && $DTD == 'XHTML 1.1') $DTD = $DTD2;
header("Content-Type: $MIME; charset=$CHARSET");
echo "<"."?xml version=\"1.0\" encoding=\"$CHARSET\"?".">\n";
foreach ($CSS as $css) echo "<"."?xml-stylesheet href=\"".$css[0]."\" type=\"text/css\"?".">\n";
require_once dirname(__FILE__)."/$DTD.inc.php";
echo "\n";
if ($MIME == 'text/html')
{
echo "<meta http-equiv=\"Content-Type\" content=\"text/html; charset=$CHARSET\" />\n";
foreach ($CSS as $css) echo "<link rel=\"stylesheet\" href=\"".$css[0]."\" type=\"text/css\"".(empty($css[1]) ? "" : " media=\"".$css[1]."\"")." />\n";
}
?>
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.1//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml11/DTD/xhtml11.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl"> <head>
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl"> <head>
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl"> <head>
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Frameset//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-frameset.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="pl" lang="pl"> <head>
<?php require_once 'mime/mime.inc.php'; ?> <title>Tytuł dokumentu</title> </head> <body> <p>Treść dokumentu...</p> </body> </html>Natomiast, aby w określonym dokumencie lub kilku dokumentach wstawić dodatkowe arkusze stylów CSS - inne niż dla całości serwisu - użyj następującej składni:
<?php
// Dodatkowe arkusze CSS rozdzielone spacjami:
define('CSS', 'css/style3.css css/style4.css');
require_once 'mime/mime.inc.php';
?>
<title>Tytuł dokumentu</title>
</head>
<body>
<p>Treść dokumentu...</p>
</body>
</html>
Można również podać media:
<?php
// Dodatkowe arkusze CSS rozdzielone spacjami:
define('CSS', 'css/style.css css/print.css"print');
require_once 'mime/mime.inc.php';
?>
<title>Tytuł dokumentu</title>
</head>
<body>
<p>Treść dokumentu...</p>
</body>
</html>
Jeżeli uda Ci się już przekonwertować wszystkie dokumenty do standardu XHTML i pomyślisz o wysyłaniu ich z typem MIME application/xhtml+xml, może zaskoczyć Cię pewien sposób zachowania przeglądarek (np. Netscape/Mozilla/Firefox, Opera). Mianowicie żaden dokument XHTML przetwarzany zgodnie regułami języka XML (tzn. z typem MIME innym niż text/html) nie wyświetli się, jeżeli będzie zawierał błędy XML! Takim błędem może być np. przeplatanie znaczników:
<p>To jest przykład błędnego kodu XML: wewnątrz paragrafu jest <em>emfaza.</p></em>
Po wpisaniu takiego kodu, zamiast spodziewanej strony, ujrzymy komunikat błędu ze wskazaniem linii, w której on wystąpił. Pozornie takie działanie może być niewygodne, ale tak naprawdę to jest mechanizm, na który od dawna czekali bardziej zaawansowani webmasterzy. Dzięki niemu po prostu wszystkie poważne błędy składniowe mogą zostać wyeliminowane na wczesnym etapie. W dokumencie HTML (lub XHTML 1.0 z typem MIME text/html) taki błąd w ogóle nie dałby o sobie znać, a zatem najprawdopodobniej pozostałby niezauważony. Każda przeglądarka HTML stara się "korygować" tego typu pomyłki webmasterów tak, aby strona mogła się wyświetlić. Jednak nigdy nie ma pewności, że dany rodzaj błędu zostanie identycznie skorygowany w każdej możliwej przeglądarce, a co za tym idzie, strona może się wyświetlać na różne sposoby - niekoniecznie tak, jak w zamierzeniu życzył sobie tego autor.